سونوگرافی داپلر نوعی از سونوگرافی است که با استفاده از اثر داپلر تصاویری از حرکت بافت‌ها و مایعات در بدن (معمولاً خون) فراهم آورده به‌علاوه، سرعت نسبی آنها را نسبت به مبدل فراصوت نیز به دست می‌آورد. در سونوگرافی داپلر با محاسبه شیفت فرکانسی ایجاد شده در اکوی دریافتی از نمونه توسط مبدل فراصوت، سرعت و جهت حرکت خون یا بافت متحرک اندازه‌گیری می‌شود. به‌طور مثال می‌توان سرعت و جهت حرکت جریان خون درون سرخرگ یا جریان خون خروجی از دریچه‌های قلب را تعیین کرد. برای به تصویر کشیدن سرعت و جهت حرکت از داپلر رنگی (Color Doppler) یا داپلر جریان رنگی (Color flow Doppler) استفاده می‌شود که در آن سرعت خون با توجه به مقیاس رنگی درنظر گرفته شده، با یک رنگ به خصوص نشان داده می‌شود. تصویر رنگی داپلر معمولاً با تصویر معمول دوبعدی و سیاه و سفید سونوگرافی (Brightness mode) ترکیب می‌شود و تصویر سونوگرافی داپلکس را ایجاد می‌کند که تصویر آناتومی محل مورد بررسی را نیز به صورت همزمان نشان می‌دهد.
سونوگرافی داپلر موج پیوسته، در یکی از ویژگی‌های امواج صوتی تغییر ایجاد می‌کند تا از جریان خون درون رگ‌های خونی اطلاعات مناسبی را به پردازشگر مخابره کند.
سونوگرافی داپلر به تشخیص مشکلات زیر کمک می‌کند:
– لخته شدن خون
– عملکرد ضعیف وریدها در رگ پا (نارسایی‌های وریدی)
– انسداد شریانی
– کاهش گردن خون به پاها (بیماری عروق محیطی)
– عروق ورم کرده (آنوریسم)
– باریک شدن عروق مانند آنچه ممکن است در گردن افراد ایجاد شود (تنگی شریان کاروتید)
تذکر: سونوگرافی داپلر یک ابزار مهم برای تشخیص انسداد رگ‌های خونی و یا کاهش سرعت جریان خون در رگ ها می‌باشد.
همانطور که می‌دانید کاهش سرعت جریان خون و انسداد رگ‌های خونی می‌تواند منجر به بروز سکته مغزی و یا لخته شدن خون در وریدهای پا (ترومبوز ورید عمقی) شود و یا انسداد رگ ها در ناحیه ریه، مشکلی به نام آمبولی ریه ایجاد می‌کند.
تذکر: سونوگرافی داپلر ممکن است برای بررسی جریان خون جنین نیز انجام گیرد. به همین دلیل در مادر باردار نیز این سونوگرافی انجام می گیرد.
متخصص رادیولوژی باید بسیار ماهر باشد تا در طی مدت زمان محدود، هم تست سونوگرافی داپلر را از بیمار بگیرد و هم نتایج را به بهترین شکل تفسیر کند
سونوگرافی داپلر چگونه انجام می گیرد؟
متخصص سونوگرافی داپلر، وسیله‌ای را که به اندازه یک قالب صابون است، بر روی ناحیه خاصی از بدن (ناحیه‌ای که قرار است سونوگرافی داپلر بر روی آن انجام گیرد) قرار می‌دهد.
بدون هیچ گونه عمل تهاجمی و یا وارد شدن از طریق پوست این کار صورت می گیرد. بنابراین مزیت مهم این روش، امن بودن آن است.
پس از قرار گرفتن این وسیله بر روی پوست بدن، متخصص آن را حرکت می‌دهد.
حرکت گلبول‌های خونی در رگ‌های فرد، سرعت برگشت امواج را تغییر می‌دهد و بر اساس بازگشت امواج فراصوت، دستگاه پردازشگر تصاویری را بر روی مانیتور ایجاد می‌کند که نشان دهنده جریان خون در فرد می باشد.
این آزمون می‌تواند روش جایگزینی برای روش‌های تهاجمی مانند آنژیوگرافی و ونوگرافی باشد. در طی این دو روش ذکر شده، ماده رنگی به عروق خونی تزریق می‌شود تا تصاویری با اشعه X بدست آید و طبق این تصاویر مشکل فرد تشخیص داده می شود.
انواع سونوگرافی به روش داپلر:
1- سونوگرافی داپلر شریان و وریدهای اندام های تحتانی
2- سونوگرافی داپلر واریس
3- سونوگرافی داپلر اقشاء شكمی
4- سونوگرافی داپلر كلیه ها
5- سونوگرافی داپلر بیضه ها
6- سونوگرافی داپلر گردن(كاروتید)
7- سونوگرافی داپلر جنین (اكرتا)
